George Boole
Dönem: 1815 – 1864
Alan: Matematiksel Mantık / Cebir / Bilgisayar Bilimi
1. Düşünceyi Matematikle Anlatmak
Aristoteles düşünmenin yasalarını keşfetmişti; Boole ise o yasaları denklem hâline getirdi. Ona göre mantık, kelimelerle değil, sayılarla da ifade edilebilirdi. “Doğru” ve “yanlış” arasındaki ilişki, tıpkı 1 ve 0 arasındaki ilişki gibiydi. Bu fikir, o dönemde çığır açıcıydı. Boole, mantığın ilk kez cebirsel olarak yazılabileceğini gösterdi. Ve böylece düşünmeyi hesaplanabilir hâle getiren ilk adımı attı.
2. Boole Cebiri: Mantığın Denklemleri
Boole, klasik mantığı cebir biçimine sokarak bugün “Boole Cebiri” dediğimiz sistemi kurdu. Bu sistemde:
- VE (AND) işlemi çarpma ile,
- VEYA (OR) işlemi toplama ile,
- DEĞİL (NOT) işlemi ise 1’den çıkarma ile temsil edilir.
Örnek:
(A ∧ B)’ = A’ ∨ B’
Bu tür işlemler, bugün bilgisayar devrelerinde kullanılan mantık kapılarının temelidir. Yani her “if” komutu, her işlemci kararı — hepsi Boole’un fikirlerinin dijital yansımasıdır.
3. “Düşünmenin Yasaları”
Boole’un en önemli eseri, 1854’te yayımlanan An Investigation of the Laws of Thought (Düşüncenin Yasalarının İncelenmesi)* adlı kitaptır. Burada şunu savundu: “Düşünme süreci, doğanın matematiksel yasaları kadar kesin biçimde ifade edilebilir.” Bu cümleyle Boole, mantığı sadece felsefi bir araç olmaktan çıkarıp bilimin evrensel dili hâline getirdi.
4. Günümüzle Bağlantısı
Boole’un sisteminden yaklaşık yüz yıl sonra, Claude Shannon, bu cebiri elektrik devrelerine uyguladı. Sonuç? Modern bilgisayar doğdu. Bugün yapay zekâ algoritmaları, mantık kapıları, dijital işlemciler ve hatta internet ağları Boole’un mantıksal cebirine dayanır. Aristoteles düşünmeyi sistemleştirdi, Boole ise o sistemi hesaplanabilir hâle getirdi.
5. Yorum
Boole’un yaklaşımı, öğrencilerde soyut düşünme ile matematiksel model kurma arasında köprü kurar. Bir önerme ya da ifade, sembolik biçimde yazıldığında aslında düşünce bir formüle dönüşür. Bu, matematik öğretiminde “mantıksal düşünme” becerisi kazandırmak için mükemmel bir örnektir.
Alıntı
“Düşünmenin yasaları, doğanın yasaları kadar evrenseldir.”
— George Boole, 1854
