Temel Kavramlar Konu Özeti
Sayıları ifade etmeye yarayan sembollere rakam denir.
Onluk sayma sisteminde kullanılan rakamlar kümesi {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9} şeklindedir.
SAYI KÜMELERİ
1) Doğal Sayılar (N)
\( N = \{ 0, 1, 2, 3, \dots, n, n+1, \dots \} \)
2) Sayma Sayıları (\( N^+ \))
\( N^+ = \{ 1, 2, 3, \dots, n, n+1, \dots \} \)
3) Tam Sayılar (Z)
\( Z = \{ \dots, -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, \dots \} \)
- \( Z^+ = \{ 1, 2, 3, \dots \} \) pozitif tam sayılar kümesidir.
- \( Z^- = \{ \dots, -3, -2, -1 \} \) negatif tam sayılar kümesidir.
- Sıfır sayısı pozitif veya negatif değildir.
- \( Z = Z^- \cup \{ 0 \} \cup Z^+ \)
4) Rasyonel Sayılar (Q)
\( a \) ve \( b \) birer tam sayı ve \( b \neq 0 \) olmak üzere, \( \frac{a}{b} \) şeklinde yazılabilen sayılara rasyonel sayılar denir.
Q = \( \{ \frac{a}{b} : a, b \in Z \text{ ve } b \neq 0 \} \)
Örnek: \( -\frac{25}{3}, -\frac{7}{2}, -1, 0, 3, \frac{8}{5}, … \)
5) İrrasyonel Sayılar (Q‘)
Rasyonel olmayan sayılara irrasyonel sayılar denir.
Ondalıklı sayıların virgülden sonraki kısmı düzgün gitmiyorsa sayı, irrasyoneldir.
Kök dışına çıkamayan sayılar irrasyoneldir. Örnek: \( \sqrt{2}, \sqrt[3]{3}, \sqrt{7}, \pi, e, … \)
6) Gerçek Sayılar (R)
Rasyonel sayılar kümesi ile irrasyonel sayılar kümesinin birleşimidir.
R = Q ∪ Q‘
Ardışık Sayılar
Aralarındaki fark 1 olan tam sayılara ardışık tam sayılar denir.
n bir tam sayı olmak üzere:
- …, -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, …, n, n + 1, … sayıları ardışık tam sayılardır.
- …, -3, -1, 1, 3, …, 2n – 1, 2n + 1, … sayıları ardışık tek tam sayılardır.
- …, -4, -2, 0, 2, 4, …, 2n, 2n + 2, … sayıları ardışık çift tam sayılardır.
Ardışık iki tek tam sayı ile ardışık iki çift tam sayı arasındaki fark daima 2’dir.
Ardışık Sayıların Terim Sayısı ve Toplamı
Terim Sayısı
Ardışık Sayıların Toplamı
Ortanca Terim
Ardışık Toplam ayrıca şu formülle de bulunabilir:
Faktöriyel
n ≠ 0 olmak üzere, 1’den n doğal sayısına kadar olan doğal sayıların çarpımına n faktöriyel denir ve n! şeklinde gösterilir.
n! = (n − 2)! · (n − 1) · n
n! = (n − 1)! · n
Özel durumlar:
- 0! = 1
- 1! = 1
Asal Sayılar
1 ve kendisinden başka pozitif böleni olmayan 1’den büyük doğal sayılara asal sayılar denir.
Asal sayılar kümesi:
1 asal sayı değildir. 2’den başka çift asal sayı yoktur.
Aralarında Asal Sayılar
1’den başka pozitif ortak böleni olmayan pozitif tam sayılara aralarında asal sayılar denir.
Örneğin:
- 4 ile 7 aralarında asaldır.
- 11 ile 12 aralarında asaldır.
- 1 sayısı her pozitif tam sayı ile aralarında asaldır.
- Ardışık pozitif iki tam sayı daima aralarında asaldır.
- x ile y ve a ile b aralarında asal olsun:
\(\frac{x}{y} = \frac{a}{b}\) ⇒ x = a ve y = b
Sayı Basamakları
a, b, c ve d birer rakam ve a ≠ 0 olmak üzere, abcd dört basamaklı doğal sayısının çözümlemesi şu şekildedir:
- a’nın basamak değeri 1000 · a’dır.
- a’nın sayı değeri a’dır.
- ab ve ba iki basamaklı sayılar olmak üzere:
- ab + ba = 11 · (a + b)
- ab – ba = 9 · (a – b)’dir.
Temel Kavramlar Konu Özeti